1. Osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym zgłasza do ubezpieczenia podmiot zwany płatnikiem składki zdrowotnej. Przykładowo: dla pracowników płatnikiem składki jest pracodawca, dla emerytów i rencistów — ZUS, KRUS lub inny właściwy organ emerytalno-rentowy, dla rolników — KRUS, dla bezrobotnych — właściwy Urząd Pracy itd. Zgłoszenia do ubezpieczenia dokonuje się poprzez wypełnienie i przesłanie do ZUS specjalnych druków zgłoszeniowych (np. ZUS ZUA, ZUS ZZA).
2. Osoba ubezpieczona, za którą jest odprowadzana składka zdrowotna, ma obowiązek zgłosić do ubezpieczenia (u swojego płatnika) członków swojej najbliższej rodziny, jeżeli nie są oni ubezpieczeni z własnego tytułu. Zgłoszenia dokonuje się poprzez wypełnienie druków dla członków rodziny, np. ZUS ZCZA, ZUS ZCNA.
3. Za członka najbliższej rodziny uważa się np. nie ubezpieczonego współmałżonka oraz dziecko do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej — do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli jest niepełnosprawne w znacznym stopniu — bez ograniczenia wieku. Jeżeli oboje rodzice są ubezpieczeni, to dziecko zgłasza do ubezpieczenia tylko jedno z nich. Osoba pracująca lub student po 26. roku życia nie może już być «dzieckiem» w rozumieniu ustawy.
4. Dowodami ubezpieczenia (do czasu wydania kart ubezpieczenia) mogą być wszelkie dokumenty potwierdzające ubezpieczenie i fakt odprowadzania składki: aktualnie potwierdzone legitymacje ubezpieczeniowe, odcinki emerytury lub renty, aktualnie potwierdzone kserokopie w/w druków zgłoszeniowych, druki RMUA (miesięczny raport pracodawcy o odprowadzeniu składki), zaświadczenia od płatnika itp.
Wykaz dokumentów, dokumentów uprawniających do uzyskania bezpłatnych świadczeń zdrowotnych:
Osoby pracujące:
- legitymacja ubezpieczeniowa z aktualnym stemplem (ważny 1 miesiąc),
- druk ZUS RMUA aktualnie poświadczony,
- legitymacja ubezpieczeniowa dla członków rodziny pracownika.
Renciści i emeryci:
- legitymacja emeryta lub rencisty wraz z aktualnym odcinkiem od renty/emerytury.
Studenci:
- legitymacja studencka,
- legitymacja ubezpieczeniowa dla członków rodziny pracownika,
- kopia druku zgłoszeniowego ZCZA lub ZCNA oraz ważna legitymacja studencka.
Bezrobotni zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy i zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego:
- legitymacja ubezpieczeniowa wydana przez Powiatowy Urząd Pracy,
- kopia druku zgłoszeniowego ZUA.
Osoby inne, niż ubezpieczeni posiadający obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania na terytorium RP:
- decyzja o prawie do świadczeń opieki zdrowotnej wydana przez wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej ze względu na miejsce,
- ważność decyzji – 30 dni od daty wystawienia.
Cudzoziemcy z kartą stałego pobytu lub czasowego pobytu:
- umowa pomiędzy ubezpieczonym a Narodowym Funduszem Zdrowia wraz z ostatnim odcinkiem wpłaty składki.
Rolnicy:
- legitymacja KRUS,
- dowód wpłaty składki.
Bezdomni:
- zaświadczenie o opłacaniu składek na ubezpieczenie zdrowotnej,
- decyzja o przyznaniu zasiłku celowego na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym, z opieki społecznej.
Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą:
- NIP własny oraz aktualny dowód wpłaty na ubezpieczenie zdrowotne.
Osoby posiadające obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).
Jeden z wymienionych dokumentów uprawniający do uzyskania świadczeń:
- Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego,
- Certyfikat,
- Formularz E-111,
- Poświadczenie – lub inne formularze z serii E-100 w wyjątkowych sytuacjach.
Ubezpieczony powinien znać:
- numer PESEL (dowód osobisty),
- numer NIP pracodawcy i pracownika (wymagany przy wystawieniu zwolnienia lekarskiego).
