Zabiegi w zakresie hemoroidów
Jak rozpoznać czy grożą mi hemoroidy?
Ważnym objawem sygnalizującym początek choroby jest pojawienie się krwi po normalnym wypróżnieniu. Chociaż może też być wywołane nowotworem odbytu lub jelita grubego, szczeliną odbytu, itp. - stąd należy się bezwzględnie skonsultować z lekarzem. Same hemoroidy nie bolą - wywołują świąd. Ból hemoroidów występuje na ogół przy współistniejącym stanie zapalnym, współistniejącej szczelinie odbytu, lub zmianach zakrzepowych. Chociaż może być też wywołany tzw. szczeliną odbytu, lub ropniem. (W przypadku, gdy głównymi dolegliwościami pacjenta są bóle, należy wykluczyć inne jego przyczyny m.in.: ropień, przetokę, zakażenie gruczołów odbytowych). Swędzenie może być również wywołane zaniedbaniami higienicznymi, zakażeniem pasożytami. Z różnorodności objawów najgroĽniejsza jest krew w stolcu, na papierze toaletowym lub krwawienie z odbytu. Związane z tym podejrzenie raka odbytnicy powinno być poddane dokładnej diagnozie onkologicznej, pomimo, że w 90% tego typu objaw jest wywoływany przez tzw. guzy krwawnicze, czyli krwawienia towarzyszące hemoroidom. Potrzebna jest więc lekarska diagnostyka odbytnicy.
Rozpoznanie lekarskie hemoroidów
Wywiad lekarski
Podstawą rozpoznania choroby hemoroidalnej jest wywiad chorobowy, ustalający częstość i obfitość krwawień. Na początku badania chory musi odpowiedzieć na kilka pytań dotyczących rozwoju choroby. Lekarz zada ci pytanie - czy odczuwasz ból odbytu, jaki jest rytm wypróżnień. Ważne jest - jaką dietę pacjent dotąd stosował, jak często się wypróżnia, jaki tryb życia prowadzi, itp. Lekarz powinien też obejrzeć odbyt i wykonać badanie per rectum odbytu (ręczne) mające na celu wykluczenie raka. Zwykle obowiązuje również badanie endoskopowe oraz pomiar ciśnienia w kanale odbytu. W zależności od wyników określa aktualny obraz choroby i zalecić odpowiednie leczenie.
Przygotowanie do badań
Na krótko przed pierwszym badaniem chory powinien się postarać utrzymać odbytnicę możliwie pustą przez uprzednią defekacją. Nie jest to jednak warunkiem koniecznym. Badania dotyczące wyżej położonych odcinków odbytnicy muszą się odbywać w warunkach całkowicie opróżnionej odbytnicy, która nie powinna zawierać resztek kału. W tym celu wykonywana jest lewatywa dla oczyszczenia odbytnicy. Do właściwego badania chory zostaje ułożony tak, aby lekarz mógł obejrzeć i zbadać okolice odbytu. Najlepiej nadaje się do tego pozycje: pozycja na lewym boku, pozycja kolankowo-łokciowa i pozycja na fotelu ginekologicznym.
Przebieg badania odbytu
Badanie zaczyna się od oglądania okolicy odbytu, co pozwala na wykrycie chorób umiejscowionych zewnętrznie, jak zapalenia, szczeliny, ujścia przetok i guzy. Następnie jest badany kanał odbytu za pomocą palca. Pozwala to na ujawnienie szczelin, ujść przetok i zorientowanie się w czynności mięśni zwieraczy. U mężczyzn można przy tym także dotykowo zbadać wielkość gruczołu krokowego (prostaty).
Badanie dotykowe - palcem (tzw. per rectum)
Badanie umożliwia wykrycie 70% wszystkich raków odbytnicy. Jest to niezmiernie ważne. Badanie palcem wykonywane jest ostrożnie po uprzednim rozszerzeniu kanału odbytu. W tym celu używa się rękawiczki gumowej z obojętnym środkiem dającym poślizg. Chory odczuwa tylko ucisk palca, ale żadnego bólu, samo zaś badanie kończy się po kilku sekundach.
Rektoskopia
Następnie wykonuje się rektoskopię. Do odbytnicy wprowadza ostrożnie rurkę o długości 30 cm, posługując się i tu środkami dającymi poślizg. Wdmuchanie powietrza, co czasem jest odczuwane jako nieprzyjemne, powoduje wygładzenie ścian jelita tak, że badający ma możność zobaczenia każdego zakątka.
Proktoskopia
Dla dokładnego zbadania kanału odbytnicy wprowadza się także proktoskopię. Stosuje się tutaj znacznie krótszą rurkę, dzięki lekarz ma możność oświetlić i oglądać małe, kieszonokowopodobne krypty odbytnicy, przed ich przejściem w błonę śluzową. Do urządzenia optycznego mogą być dołączone instrumenty chirurgiczne, strzykawki, nożyczki chirurgiczne, itp. i wykonywane bezbolesne zabiegi chirurgiczne. U wielu chorych okazuje się także konieczne obejrzenie dalszych odcinków lub nawet całego jelita grubego, czyli tzw. kolonoskopii.
STOPNIE ZAAWANSOWANIA CHOROBY
Rozróżnia się najczęściej trzy stopnie zaawansowania choroby:1. W pierwszym stopniu zaawansowania choroby guzki czasowo powiększają się, jednak pozostają w kanale odbytu.
Czasowe powiększenie się splotu naczyniowego powoduje "wypychanie" na ku górze błony śluzowej. Pierwszą odczuwaną dolegliwością może być świąd. Może też pojawić się niewielkie krwawienie z błony śluzowej położonej wyżej, co przejawia się jednoczesnym pojawieniem się domieszki krwi w stolcu, obecnością krwi na papierze toaletowym, krwawieniem z kanału odbytu. Nie leczone zmiany chorobowe rozwijają się. 2. W drugim stopniu zaawansowania guzki wypadają na zewnątrz przy oddawaniu stolca, po czym cofają się do środka.
Naczynia krwionośne ulegają uszkodzeniu tak dalece, że są częściowo zastępowane przez tkankę łączną. Tworzą się guzy, które schodzą ku dołowi, w strefę bardzo wrażliwego kanału odbytu. Podczas parcia lub wypróżnienia guzy te są przesuwane przez masy kałowe ku dołowi. Oprócz krwawienia (jak w okresie I) występuje drugi ważny objaw podstawowy - ból. Jeżeli stan ten nie jest leczony i trwa kilka lat, zmiany postępują. 3. Trzeci stopień rozwoju choroby
W zaawansowanej chorobie splot naczyniowy utracił już swoją sprawność, a otaczające tkanki uległy zmianom zapalnym i uszkodzeniom. Znaczne uszkodzenia błony śluzowej pokrywającej hemoroidy powodują krwawienia obserwowane przez chorych, najczęściej w ostatniej fazie oddawania stolca. ”Wypadanie„ hemoroidów
Zaawansowana choroba sprzyja wypadaniu guzków krwawniczych na zewnątrz. Najpierw wypada część, a następnie cały guzek. Wystarczy bowiem silne zaparcie lub ciąża, aby utrudniony odpływ żylny z żyły odbytniczej górnej osłabił tkankę podporową, doprowadził do pęknięć wiązadeł żylnych i spowodował trwałe wypadanie guzków poza odbyt. Wypadające guzki krwawnicze mają początkowo zdolność samoistnego wciągania się do kanału odbytu, by z czasem tę zdolność utracić. Gdy hemoroidy stale wypadają na zewnątrz.
Tkanka naczyniowa jest zastępowana przez tkankę łączną i przy każdym wypróżnieniu duże guzy wypadają na zewnątrz lub pozostają na zewnątrz jako trwale wypadnięte (prolapsus). Widoczne są w ujściu kanału odbytu. Duże guzy krwawnicze pociągają za sobą ku dołowi błonę śluzową, która pozostając na zewnątrz jelita podlega stałemu drażnieniu i reaguje na to śluzową wydzieliną. Odbyt jest stale wilgotny, pojawia się brudzenie bielizny, częściowo utrzymuje się jeszcze wrażenie ucisku i ból. Ten ekstremalny okres rozwoju guzów krwawniczych występuje przeważnie u osób w starszym wieku.
LECZENIE HEMOROIDÓW
Leczenie hemoroidów w niezaawansowanej chorobie Jeżeli głównymi objawami choroby hemoroidalnej są luĽne stolce, świąd odbytu i ślady krwi na papierze toaletowym, chory powinien przede wszystkim zmienić dietę na bogatowłóknikową. Ponadto powinien pić więcej płynów oraz wykonywać delikatną toaletę odbytu po oddaniu stolca. Poprawę przynoszą często ogólne lub miejscowe leki naczyniowe zmniejszające obrzęk i miejscowy odczyn zapalny. W aptekach kupić można wiele maści i czopków, które uśmierzają ból, łagodzą zapalenie i ułatwiają gojenie się zmian chorobowych we wczesnym ich stadium. Są to takie leki jak, Detralex, Rectosol, Titanoreina, Procto-Glyvenol, Anusol, Avenoc, Neo-Aesculan, Aesculan, Hemorectal, Hemorel, itp. Nowoczesne leki potrafią dodatkowo zwiększać odporność chorych miejsc na zakażenie bakteryjne, które pogarsza przebieg choroby (np. Posterisan).
Gdy hemoroidy zaczynają wypadać Zapobiega się wypadaniu guzków krwawniczych przez zapobieganiu obrzękowi podłoża, błony śluzowej oraz zapobieganie zaburzeniom przepływu krwi. Próbuje się też usunąć wypadające guzki krwawnicze w możliwie delikatny sposób. Możemy "wysuszyć" żylaki odbytu, założyć gumki zaciskowe czy też zastosować koagulację promieniami podczerwonymi albo ultrafioletowym, czy też wstrzykując do nich środki lecznicze. Niekiedy stosuje się przecinanie mięśnia zwieracza wewnętrznego lub wycina się powiększone poduszeczki naczyniowe.
Aby osiągnąć powyższe cele stosuje się charakterystyczne zabiegi i techniki lecznicze:
W zaawansowanej chorobie, gdy hemoroidy wypadają i nie powracają W bardzo zaawansowanej chorobie przeprowadza się operację chirurgiczną, podczas której zmienione chorobowo żyły są wycinane (oczywiście w znieczuleniu!). Potem trzeba spędzić kilka dni w łóżku. Całkowite wyleczenie następuje po dwóch-czterech tygodniach.
Ważnym objawem sygnalizującym początek choroby jest pojawienie się krwi po normalnym wypróżnieniu. Chociaż może też być wywołane nowotworem odbytu lub jelita grubego, szczeliną odbytu, itp. - stąd należy się bezwzględnie skonsultować z lekarzem. Same hemoroidy nie bolą - wywołują świąd. Ból hemoroidów występuje na ogół przy współistniejącym stanie zapalnym, współistniejącej szczelinie odbytu, lub zmianach zakrzepowych. Chociaż może być też wywołany tzw. szczeliną odbytu, lub ropniem. (W przypadku, gdy głównymi dolegliwościami pacjenta są bóle, należy wykluczyć inne jego przyczyny m.in.: ropień, przetokę, zakażenie gruczołów odbytowych). Swędzenie może być również wywołane zaniedbaniami higienicznymi, zakażeniem pasożytami. Z różnorodności objawów najgroĽniejsza jest krew w stolcu, na papierze toaletowym lub krwawienie z odbytu. Związane z tym podejrzenie raka odbytnicy powinno być poddane dokładnej diagnozie onkologicznej, pomimo, że w 90% tego typu objaw jest wywoływany przez tzw. guzy krwawnicze, czyli krwawienia towarzyszące hemoroidom. Potrzebna jest więc lekarska diagnostyka odbytnicy.
Rozpoznanie lekarskie hemoroidów
- wywiad lekarski
- badanie dotykowe - palcem - tzw. badanie per rectum
- anoskopia, rektoskopia, kolonoskopia
Wywiad lekarski
Podstawą rozpoznania choroby hemoroidalnej jest wywiad chorobowy, ustalający częstość i obfitość krwawień. Na początku badania chory musi odpowiedzieć na kilka pytań dotyczących rozwoju choroby. Lekarz zada ci pytanie - czy odczuwasz ból odbytu, jaki jest rytm wypróżnień. Ważne jest - jaką dietę pacjent dotąd stosował, jak często się wypróżnia, jaki tryb życia prowadzi, itp. Lekarz powinien też obejrzeć odbyt i wykonać badanie per rectum odbytu (ręczne) mające na celu wykluczenie raka. Zwykle obowiązuje również badanie endoskopowe oraz pomiar ciśnienia w kanale odbytu. W zależności od wyników określa aktualny obraz choroby i zalecić odpowiednie leczenie.
Przygotowanie do badań
Na krótko przed pierwszym badaniem chory powinien się postarać utrzymać odbytnicę możliwie pustą przez uprzednią defekacją. Nie jest to jednak warunkiem koniecznym. Badania dotyczące wyżej położonych odcinków odbytnicy muszą się odbywać w warunkach całkowicie opróżnionej odbytnicy, która nie powinna zawierać resztek kału. W tym celu wykonywana jest lewatywa dla oczyszczenia odbytnicy. Do właściwego badania chory zostaje ułożony tak, aby lekarz mógł obejrzeć i zbadać okolice odbytu. Najlepiej nadaje się do tego pozycje: pozycja na lewym boku, pozycja kolankowo-łokciowa i pozycja na fotelu ginekologicznym.
Przebieg badania odbytu
Badanie zaczyna się od oglądania okolicy odbytu, co pozwala na wykrycie chorób umiejscowionych zewnętrznie, jak zapalenia, szczeliny, ujścia przetok i guzy. Następnie jest badany kanał odbytu za pomocą palca. Pozwala to na ujawnienie szczelin, ujść przetok i zorientowanie się w czynności mięśni zwieraczy. U mężczyzn można przy tym także dotykowo zbadać wielkość gruczołu krokowego (prostaty).
Badanie dotykowe - palcem (tzw. per rectum)
Badanie umożliwia wykrycie 70% wszystkich raków odbytnicy. Jest to niezmiernie ważne. Badanie palcem wykonywane jest ostrożnie po uprzednim rozszerzeniu kanału odbytu. W tym celu używa się rękawiczki gumowej z obojętnym środkiem dającym poślizg. Chory odczuwa tylko ucisk palca, ale żadnego bólu, samo zaś badanie kończy się po kilku sekundach.
Rektoskopia
Następnie wykonuje się rektoskopię. Do odbytnicy wprowadza ostrożnie rurkę o długości 30 cm, posługując się i tu środkami dającymi poślizg. Wdmuchanie powietrza, co czasem jest odczuwane jako nieprzyjemne, powoduje wygładzenie ścian jelita tak, że badający ma możność zobaczenia każdego zakątka.
Proktoskopia
Dla dokładnego zbadania kanału odbytnicy wprowadza się także proktoskopię. Stosuje się tutaj znacznie krótszą rurkę, dzięki lekarz ma możność oświetlić i oglądać małe, kieszonokowopodobne krypty odbytnicy, przed ich przejściem w błonę śluzową. Do urządzenia optycznego mogą być dołączone instrumenty chirurgiczne, strzykawki, nożyczki chirurgiczne, itp. i wykonywane bezbolesne zabiegi chirurgiczne. U wielu chorych okazuje się także konieczne obejrzenie dalszych odcinków lub nawet całego jelita grubego, czyli tzw. kolonoskopii.
STOPNIE ZAAWANSOWANIA CHOROBY
Rozróżnia się najczęściej trzy stopnie zaawansowania choroby:1. W pierwszym stopniu zaawansowania choroby guzki czasowo powiększają się, jednak pozostają w kanale odbytu.
Czasowe powiększenie się splotu naczyniowego powoduje "wypychanie" na ku górze błony śluzowej. Pierwszą odczuwaną dolegliwością może być świąd. Może też pojawić się niewielkie krwawienie z błony śluzowej położonej wyżej, co przejawia się jednoczesnym pojawieniem się domieszki krwi w stolcu, obecnością krwi na papierze toaletowym, krwawieniem z kanału odbytu. Nie leczone zmiany chorobowe rozwijają się. 2. W drugim stopniu zaawansowania guzki wypadają na zewnątrz przy oddawaniu stolca, po czym cofają się do środka.
Naczynia krwionośne ulegają uszkodzeniu tak dalece, że są częściowo zastępowane przez tkankę łączną. Tworzą się guzy, które schodzą ku dołowi, w strefę bardzo wrażliwego kanału odbytu. Podczas parcia lub wypróżnienia guzy te są przesuwane przez masy kałowe ku dołowi. Oprócz krwawienia (jak w okresie I) występuje drugi ważny objaw podstawowy - ból. Jeżeli stan ten nie jest leczony i trwa kilka lat, zmiany postępują. 3. Trzeci stopień rozwoju choroby
W zaawansowanej chorobie splot naczyniowy utracił już swoją sprawność, a otaczające tkanki uległy zmianom zapalnym i uszkodzeniom. Znaczne uszkodzenia błony śluzowej pokrywającej hemoroidy powodują krwawienia obserwowane przez chorych, najczęściej w ostatniej fazie oddawania stolca. ”Wypadanie„ hemoroidów
Zaawansowana choroba sprzyja wypadaniu guzków krwawniczych na zewnątrz. Najpierw wypada część, a następnie cały guzek. Wystarczy bowiem silne zaparcie lub ciąża, aby utrudniony odpływ żylny z żyły odbytniczej górnej osłabił tkankę podporową, doprowadził do pęknięć wiązadeł żylnych i spowodował trwałe wypadanie guzków poza odbyt. Wypadające guzki krwawnicze mają początkowo zdolność samoistnego wciągania się do kanału odbytu, by z czasem tę zdolność utracić. Gdy hemoroidy stale wypadają na zewnątrz.
Tkanka naczyniowa jest zastępowana przez tkankę łączną i przy każdym wypróżnieniu duże guzy wypadają na zewnątrz lub pozostają na zewnątrz jako trwale wypadnięte (prolapsus). Widoczne są w ujściu kanału odbytu. Duże guzy krwawnicze pociągają za sobą ku dołowi błonę śluzową, która pozostając na zewnątrz jelita podlega stałemu drażnieniu i reaguje na to śluzową wydzieliną. Odbyt jest stale wilgotny, pojawia się brudzenie bielizny, częściowo utrzymuje się jeszcze wrażenie ucisku i ból. Ten ekstremalny okres rozwoju guzów krwawniczych występuje przeważnie u osób w starszym wieku.
LECZENIE HEMOROIDÓW
Leczenie hemoroidów w niezaawansowanej chorobie Jeżeli głównymi objawami choroby hemoroidalnej są luĽne stolce, świąd odbytu i ślady krwi na papierze toaletowym, chory powinien przede wszystkim zmienić dietę na bogatowłóknikową. Ponadto powinien pić więcej płynów oraz wykonywać delikatną toaletę odbytu po oddaniu stolca. Poprawę przynoszą często ogólne lub miejscowe leki naczyniowe zmniejszające obrzęk i miejscowy odczyn zapalny. W aptekach kupić można wiele maści i czopków, które uśmierzają ból, łagodzą zapalenie i ułatwiają gojenie się zmian chorobowych we wczesnym ich stadium. Są to takie leki jak, Detralex, Rectosol, Titanoreina, Procto-Glyvenol, Anusol, Avenoc, Neo-Aesculan, Aesculan, Hemorectal, Hemorel, itp. Nowoczesne leki potrafią dodatkowo zwiększać odporność chorych miejsc na zakażenie bakteryjne, które pogarsza przebieg choroby (np. Posterisan).
Gdy hemoroidy zaczynają wypadać Zapobiega się wypadaniu guzków krwawniczych przez zapobieganiu obrzękowi podłoża, błony śluzowej oraz zapobieganie zaburzeniom przepływu krwi. Próbuje się też usunąć wypadające guzki krwawnicze w możliwie delikatny sposób. Możemy "wysuszyć" żylaki odbytu, założyć gumki zaciskowe czy też zastosować koagulację promieniami podczerwonymi albo ultrafioletowym, czy też wstrzykując do nich środki lecznicze. Niekiedy stosuje się przecinanie mięśnia zwieracza wewnętrznego lub wycina się powiększone poduszeczki naczyniowe.
Aby osiągnąć powyższe cele stosuje się charakterystyczne zabiegi i techniki lecznicze:
- skleroterapia, czyli wstrzykiwanie do warstwy podśluzówkowej leków, które powodują zwłóknienie okolicy guzka krwawniczego
- zakłada się ciasne gumowe podwiązki wokół podstawy guzków krwawniczych (metoda Barrona), co powoduje zahamowanie ich ukrwienia, martwicę i wypadnięcie;
- fotokoagulacja podczerwienią - polega na przykładaniu sondy i wykorzystaniu promieniowania podczerwieni do wywołania martwicy wypadającego guzka;
- metoda Longo - wykonywana jest za pomocą instrumentu zwanego staplerem, za pomocą którego dokonuje się wycięcia i zszycia mechanicznego śluzówki kanału odbytu powyżej linii grzebieniastej. Nie przeprowadza się wycięcia hemoroidów, ale wciągnięcie do kanału odbytu do ich prawidłowej anatomicznej pozycji. Metoda ta jest szczególnie przydatna wtedy, gdy chorobie hemoroidalnej towarzyszy wypadanie błony śluzowej odbytnicy.
W zaawansowanej chorobie, gdy hemoroidy wypadają i nie powracają W bardzo zaawansowanej chorobie przeprowadza się operację chirurgiczną, podczas której zmienione chorobowo żyły są wycinane (oczywiście w znieczuleniu!). Potem trzeba spędzić kilka dni w łóżku. Całkowite wyleczenie następuje po dwóch-czterech tygodniach.
